Metodyka nauczania języków obcych
Komorowska Hanna
Fraszka Edukacyjna Sp. z o.o.
Warszawa 2016 (wyd. I, 1999)
Podręcznik przeznaczony dla słuchaczy nauczycielskich kolegiów języków obcych, a także dla studentów licencjackich i magisterskich studiów filologicznych, których absolwenci otrzymują uprawnienia do nauczania języka polskiego jako obcego. Mogą wykorzystywać go też czynni nauczyciele i lektorzy bez kwalifikacji filologicznych. W podręczniku można znaleźć wskazówki na temat efektywnego planowania kursu językowego, przygotowania programu nauczania, opracowania konspektu lekcji i przeprowadzenia na jego podstawie zajęć, wybrania właściwej metody nauczania oraz odpowiednich materiałów dydaktycznych.
SPIS TREŚCI
Przedmowa.
CZĘŚĆ I PLANOWANIE KURSU JĘZYKOWEGO
Rozdział 1. Koncepcja kursu językowego
Co to znaczy znać język obcy?
Profil kursu
Rozdział 2. Opracowywanie programu nauczania
Program i jego rodzaje: Cele nauczania; Cele nauki szkolnej czyli kwalifikacje kluczowe; Cele ogólnowychowawcze w nauce jeżyka obcego; Cele językowe; Hierarchizacja celów językowych
Selekcja materiału językowego
Gradacja materiału językowego
Zalecenia władz oświatowych a decyzje nauczyciela – wybór programu
Program autorski
Rozdział 3. Wybór metody nauczania
Metody konwencjonalne: Metoda bezpośrednia; Metoda gramatyczno-tłumaczeniowa; Metoda audiolingwalna; Metoda kognitywna
Metody niekonwencjonalne
Metoda reagowania całym ciałem (TPR)
Metoda The Silent Way
Metoda Counselling Language Learning (CLL)
Metoda naturalna
Sugestopedia
Podejście komunikacyjne
Jak wybrać najlepszą metodę?
Rozdział 4. Nauczanie w różnych grupach wiekowych
Koncepcja kursu językowego a wiek uczniów: Planowanie kursu językowego dla dzieci; Planowanie kursu językowego dla młodzieży; Planowanie kursu językowego dla dorosłych
Metody nauczania języka w różnych grupach wiekowych: Określanie przedziałów wiekowych; Nauczanie dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych; Nauczanie starszych dzieci i młodzieży; Nauczanie dorosłych
Rozdział 5. Wybór materiałów nauczania i pomocy naukowych
Rola nauczyciela a funkcja materiałów nauczania
Ocena materiałów nauczania: Podręczniki kursowe; Materiały uzupełniające; Książki pomocnicze
Ocena ćwiczeń podręcznikowych
Wybór pomocy naukowych: Kryteria doboru pomocy; Wyposażenie pracowni językowej
CZĘŚĆ II LEKCJA JĘZYKA OBCEGO.
Rozdział 6. Planowanie lekcji
Cele kursu językowego a cele poszczególnych lekcji
Przygotowanie konspektu
Plan lekcji a jego realizacja. Plan alternatywny
Atrakcyjność lekcji
Rozdział 7. Lekcja jako nauka komunikacji
Jak zbliżyć komunikację w klasie do naturalnej sytuacji komunikacyjnej?
Autonomiczne formy pracy sprzyjające naturalnej komunikacji: Praca w parach; Praca w grupach językowych
Płynność a poprawność – stosunek do błędu językowego
Język ojczysty a język obcy na lekcji
Rozdział 8. Utrzymanie dyscypliny na lekcji
Strategie zachowań uczniowskich na lekcji
Sposoby podtrzymania uwagi uczniów
Tzw. „reguły gry jako sposoby zapobiegania konfliktom
Techniki utrzymania dyscypliny w klasie: Techniki niewerbalne; Techniki werbalne związane z tematem lekcji; Techniki werbalne związane z zachowaniem uczniów
Trudności dyscyplinarne w pracy z uczniami w różnych grupach wieku: Trudności w pracy z dziećmi przedszkolnymi i wczesnoszkolnymi; Trudności w pracy z dziećmi starszymi; Trudności w pracy z młodzieżą
Podsumowanie. Zasady postępowania
Rozdział 9. Zachowania lekcyjne nauczycieli a sukces w pracy pedagogicznej
Role pełnione przez nauczyciela
Style kierowania
Strategie nauczycielskie
Oczekiwania wobec nauczycieli
Cechy i zachowania dobrego nauczyciela: Umiejętności interakcyjne; Umiejętności pedagogiczne; Umiejętności językowe; Umiejętności dydaktyczne
Zachowania nieobserwowane u dobrych nauczycieli
Rozdział 10. Indywidualne cechy uczniów a sukces w nauce języka
Różnice środowiskowe
Różnice indywidualne: Wiek; Płeć; Inteligencja; Lateralizacja; Modalność; Pamięć; Osobowość; Ekstrawersja/lntrowersja; Samoocena; Podejmowanie/Niepodejmowanie ryzyka; Poziom lęku; Motywacja i postawy
Style poznawcze i strategie uczenia się
Komu się udaje czyli co wiemy o dobrych uczniach
Co wiemy o zasadach pracy z uczniem trudnym?
CZĘŚĆ III TECHNIKI NAUCZANIA.
A. Nauczanie elementów języka
Rozdział 11. Nauczanie wymowy, rytmu i intonacji
Rola wymowy, rytmu i intonacji
Nauczanie wymowy: Rozróżnianie dźwięków; Produkowanie dźwięków
Nauczanie akcentu wyrazowego i zdaniowego
Nauczanie intonacji
Zasady nauczania wymowy, rytmu i intonacji
Rozdział 12. Nauczanie pisowni
Rola pisowni
Techniki nauczania pisowni
Gry i zabawy w nauczaniu pisowni
Zasady nauczania pisowni
Rozdział 13. Nauczanie słownictwa
Rola słownictwa
Wprowadzanie nowego słownictwa
Techniki nauczania słownictwa
Utrwalanie nowego słownictwa
Powtarzanie słownictwa
Ćwiczenia leksykalne związane z tekstem
Zasady nauczania słownictwa
Rozdział 14. Nauczanie gramatyki
Rola gramatyki
Prezentacja nowego materiału gramatycznego
Utrwalanie nowego materiału gramatycznego
Stosowanie nowego materiału gramatycznego w autentycznej komunikacji
Zasady nauczania gramatyki
B. Nauczanie sprawności receptywnych.
Rozdział 15. Nauczanie rozumienia ze słuchu
Sprawność rozumienia ze słuchu
Techniki poprzedzające słuchanie
Techniki towarzyszące słuchaniu
Techniki następujące po wysłuchaniu tekstu
Liczenie sprawności rozumienia ze słuchu z innymi sprawnościami
Zasady rozwijania sprawności rozumienia ze słuchu
Rozdział 16. Nauczanie czytania ze zrozumieniem
Sprawność czytania ze zrozumieniem
Techniki poprzedzające czytanie
Techniki towarzyszące czytaniu i następujące po nim
Łączenie czytania z innymi sprawnościami językowymi
Zasady rozwijania sprawności czytania ze zrozumieniem
C. Nauczanie sprawności produktywnych
Rozdział 17. Nauczanie mówienia
Sprawność mówienia
Elicytacja czyli prowokowanie wypowiedzi: Obraz jako bodziec; Słowo jako bodziec; Dźwięk jako bodziec
Łączenie sprawności mówienia z innymi sprawnościami
Zasady rozwijania sprawności mówienia
Rozdział 18. Nauczanie pisania
Sprawność pisania
Pisanie jako sprawność wspierająca
Pisanie jako sprawność samodzielna
Łączenie sprawności pisania z innymi sprawnościami
Zasady rozwijania sprawności pisania
Rozdział 19. Techniki zapewniania naturalności komunikacyjnej w nauczaniu
Techniki integrowania sprawności
Nauka interakcji i mediacji
Techniki ćwiczeniowe oparte na zasadach rządzących autentyczną komunikacją: Techniki wykorzystujące zasadę luki informacyjnej; Techniki wykorzystujące zasadę niepełnej przewidywalności wypowiedzi; Techniki wykorzystujące zasadę łączenia komunikacji werbalnej i niewerbalnej; Techniki wykorzystujące zasadę zróżnicowania wypowiedzi w zależności od sytuacji; Techniki wykorzystujące zasadę redundancji
Rozdział 20. Wprowadzenie do autonomii ucznia w procesie uczenia się
Pojęcie autonomii: Zalety autonomii; Trudności związane z wprowadzeniem autonomii
Autonomia w różnych grupach wieku
Techniki przygotowania do autonomii i trening strategii uczenia się
Wdrażanie do samooceny i oceny wzajemnej
CZĘŚĆ IV OCENA JAKOŚCI PRACY NAD JĘZYKIEM I JEJ EFEKTÓW
Rozdział 21. Reagowanie na wypowiedź ucznia. Poprawa błędów językowych
Sposoby reagowania na wypowiedź ucznia
Reagowanie na błędy uczniowskie: Rodzaje błędów językowych; Kto powinien poprawiać błędy?; Kiedy poprawiać błędy?; Jak zasygnalizować pojawienie się błędu?; Jak poprawiać błąd?
Rozdział 22. Testy językowe
Testy językowe i ich rodzaje
Planowanie testu. Kryteria poprawności testu językowego: Trafność testu; Rzetelność testu; Praktyczność testu
Sprawdzanie i ocena wyników testu
Pułapki testowania: Błędy planowania testu; Błędy budowy zadań testowych; Błędy w punktowaniu i ocenianiu zadań tekstowych
Rozdział 23. Kontrola wyników nauczania. Wystawianie ocen
Funkcje kontroli
Typy kontroli: Kontrola bieżąca; Kontrola okresowa
Wystawianie ocen: Wystawianie ocen w toku kontroli bieżącej; Przeliczanie punktów uzyskanych w teście językowym na oceny; Ocenianie wypowiedzi ustnych i pisemnych. Waga błędu językowego; Zachowania uczniów i ich pozaszkolna nauka a wystawianie ocen
Wystawianie ocen semestralnych; Ocena opisowa
Demonstrowanie umiejętności ucznia. Portfolio językowe
Rozdział 24. Ocena i samoocena nauczyciela
Do czego dążymy?
Jak dbać o własny rozwój zawodowy?
Autoobserwacja i refleksja
Bibliografia