Polonistyka bez granic. Tom 1: Wiedza o literaturze i kulturze. Tom 2: Glottodydaktyka polonistyczna – współczesny język polski – językowy obraz świata

Red. Kunz Tomasz, Miodunka Władysław, Nycz Ryszard

Wydawnictwo Universitas
Kraków 2010

 

 

Książka jest pokłosiem IV Kongresu Polonistyki Zagranicznej, który odbył się w Krakowie w dniach 9-11 października 2008 roku. Pierwszy tom zawiera teksty odnoszące się do polonistyki za granicą, literatury i kultury polskiej, a także komparatystyki i translatologii; drugi – referaty z dziedziny glottodydaktyki polonistycznej, lingwistyki i socjolingwistyki polonistycznej, także gramatyki kontrastywnej i językowego obrazu świata. Każdy z tomów otwierają referaty plenarne zamieszczone w dziale Polonistyka bez granic.

SPIS TREŚCI

TOM I

MINISTER BOGDAN ZDROJEWSKI: List
WŁADYSŁAW MIODUNKA: Wprowadzenie 
MARIA PODRAZA-KWIATKOWSKA: Rada programowa IV Kongresu Polonistyki Zagranicznej organizowanego pod honorowym patronatem Marszałka Senatu RP, Bogdana Borusewicza
FRANCISZEK ZIEJKA: Profesor Brigitte Schultze – laureatka nagrody im. Jana Kochanowskiego
Laudacja prof. Marii Delaperrière

I POLONISTYKA BEZ GRANIC (OBRADY PLENARNE)

LUIGI MARINELLI: Granice i zagranice historii literatury w czasach płynnej polonistyki
BOŻENA SHALLCROSS: O nie[z]rozumieniu i zachwycie
ALOIS WOLDAN: Spatial turn w literaturoznawstwie – perspektywy polonistyczne: poetyka miasta
LEONARD NEUGER: Pragmatyka i teorie
GERMAN RITZ: Gender studies dziś
HALINA FILIPOWICZ: Pułapki, paradoksy i wyzwania gender studies
TAMARA TROJANOWSKA: Na scenie czy w kulisach?
ALGIS KALËDA: Światopogląd polonistyczny… O znaczeniu polonistyki w kulturze krajów Rodzinnej Europy
BENJAMIN PALOFF: Czy fraza Polish literature oznacza „literaturę polską”? (Problem teorii recepcji i nie tylko…)

II GRANICE ODRĘBNOŚCI DYSCYPLINY (POLONISTYKA ZA GRANICĄ)

ANDRZEJ BOROWSKI: Tożsamość kulturowa jako przedmiot studiów polonistycznych za granicą
KRYSTYNA LIPIŃSKA IŁŁAKOWICZ: Polonistyka w świetle globalnego kryzysu humanistyki: Jak sprzedać polski język i kulturę na amerykańskim uniwersytecie?
WŁODZIMIERZ BOLECKI: Koncepcja utworzenia katedry polskiej na uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku (komunikat)
CHEONG BYUNG KWON: Historia Polski w nauczaniu literatury polskiej w Korei
CHOI SUNG EUN (ESTERA CZOJ): Korea – Polska wschodu: koreańsko-polskie paralele historyczne i literackie jako kluczowe hasło w nauczaniu literatury polskiej w Korei
TADEUSZ BUJNICKI: Polonistyczne badania literackie w krajach bałtyckich
ANDRZEJ BARANOW: Między polskością a litewskością. Specyfika akademickiego wykładania literatury polskiej na Litwie
HALINA TURKIEWICZ: Regionalne ukierunkowanie polonistyki na Litwie (na podstawie doświadczeń dydaktyczno-naukowych Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego)
ALICJA NAGÓRKO: Jak daleko leży Berlin? Polonistyka w kraju ościennym
GABRIELA MATUSZEK: Polonistyka w Niemczech – stan obecny, perspektywy i propozycje
PETR KALETA, RENATA RUSIN DYBALSKA: Praska polonistyka w ramach nowego modelu Studiów Środkowoeuropejskich
MARIE SOBOTKOVÁ, MICHAŁ HANCZAKOWSKI: Polonistyka w Ołomuńcu w pierwszej dekadzie III tysiąclecia – lata 2003-2009
WACŁAW M. OSADNIK: Polonistyka w Kanadzie i w Prowincji Alberty – historia i perspektywy rozwoju
NIKOLAJ JEŽ: Mniej znane polonica u Słoweńców

III GRANICE POLONO- I EUROCENTRYZMU

1

TERESA WALAS: Oko innego/cudzoziemca jako możliwa perspektywa poznawcza literatury polskiej
WIKTOR CHORIEW: Rosyjsko-polski projekt badawczy „Rosjanie i Polacy. Wzajemne widzenie w literaturze i kulturze w europejskim kontekście”
WIKTORIA MOCZAŁOWA: Trzy spojrzenia na Polskę z Rosji (1863-1916)
WIKTORIA TICHOMIROWA: Literatury łagrowej obszary nieodsłonięte. Kulturowe oblicza Innego
LÁSZLÓ KÁLMÁN NAGY: Polonocentryzm i hungarocentryzm w nauczaniu literatury polskiej na Węgrzech
KRIS VAN HEUCKELOM: Na zachodzie nie bez zmian. Polska emigracja zarobkowa na europejskich ekranach
HANNA BURKHARDT: Stereotyp Polaka i Niemca w niemieckich i polskich dowcipach

2

MAŁGORZATA CZERMIŃSKA: Podróż egzotyczna i zwrot do wnętrza (Narracje niefikcjonalne między „orientalizmem” a intymistyką)
ALEKSANDER FIUT: Zachód oglądany
ANDRZEJ ZAWADZKI: Antropolog w podróży służbowej: Malinowski, Eliade
MARGRETA GRIGOROVA: „Kapitan”, „Pielgrzym”, „Podróżujący Herodot” albo polski twórca w załodze międzynarodowej (Rozważania o polskiej misji międzykulturowej w twórczości Mickiewicza, Conrada i Kapuścińskiego)
CRISTINA GODUN: Przestrzeń w prozie podróżniczej Andrzeja Stasiuka. Brand, metafora czy swoista obsesja?
PANAYOT KARAGYOZOV: Wprowadzenie do polskiego partiocentryzmu

IV TEORII Z PRAKTYKĄ ZATARGI GRANICZNE

1

MICHAŁ PAWEŁ MARKOWSKI: Humanistyka i egzystencja, czyli dlaczego zajmujemy się literaturą?
HANNA KONICKA: Wyznaczniki literackości w perspektywie pragmatycznej
MARTA SKWARA: Intertekstualność a interkulturowość – perspektywa filologiczna
SERGIY YAKOVENKO: Antropologia literacka a tożsamość nauki o literaturze
ROMUALD CUDAK: Recepcja literatury jako wyzwanie rzucone polonistyce literackiej?
TOMASZ KUNZ: Granice przedstawialności doświadczenia (na przykładzie „Jądra ciemności” Josepha Conrada)
AGNIESZKA RYDZ: Pamięć autobiograficzna jako kategoria w badaniach literackich 

2

JACEK OLCZYK: Julian Tuwim – teoretyk poezji
MARIA ZADENCKA: Witold Gombrowicz: sceny w przestrzeni nieeuklidesowej
MAŁGORZATA ANNA PACKALÉN: „Mój świat jest kobietą”… Kilka uwag o nowym gatunku polskiej prozy współczesnej
JOANNA KOT: Niezwykła bohaterka „dramatu kobiecego”, czyli o „Sprawiedliwości” Marceliny Grabowskiej
SVETLANA VASSILEVA-KARAGYOZOVA: Obraz „Matki-Polki” w polskiej powieści inicjacyjnej po 1989 roku
ZOFIA ZARĘBIANKA: Miejsce badań nad sacrum w literaturze w refleksji literaturoznawczej. Rozpoznania i postulaty

V POLONISTYCZNE KONTAKTY TRANSGRANICZNE (KOMPARATYSTYKA I TRANSLATOLOGIA)

1

MARIA DELAPERRIÈRE: Gdzie są moje granice? O postkolonializmie w literaturze
TOMASZ BILCZEWSKI: Nowa komparatystyka: lektura i komunikacja
ELWIRA M. GROSSMAN: Blaski i cienie globalizacji, czyli problemy polonistyki w badaniach komparatystycznych. Przyczynek do dalszych badań
LIDIA WIŚNIEWSKA: Polonistyka – komparatystyka – filozofia kultury
KNUT ANDREAS GRIMSTADM: Polsko-żydowskie gry kabaretowe, czyli próba akulturacji Juliana Tuwima
ANNA SOBIESKA: Rosyjska „cygańszczyzna” w poezji dwudziestolecia międzywojennego
PAU FREIXA TERRADAS: Argentyński portret wyobrażeniowy Gombrowicza
MARIE SOBOTKOVÁ: Zbigniew Herbert w środowisku czeskim

2

PIOTR WILCZEK: Kanon literatury polskiej jako wyzwanie dla zagranicznego polonisty. Problem przekładu
BOŻENA ZABOKLICKA: Literatura polska w Hiszpanii: obecna, lecz nieznana
OKSANA WERETIUK: Plusy i minusy ukraińskich przekładów współczesnej poezji polskiej (na materiale wybranych publikacji z lat 2001-2007)
MAŁGORZATA GASZYŃSKA-MAGIERA: Przekład literacki w kulturze docelowej. Wokół zagadnień recepcji prozy iberoamerykańskiej w Polsce
JEREMY LAMBERT: Jak być polskim Mesjaszem we Francji? (Problem językowo-kulturowy twórczości Andrzeja Towiańskiego wobec Wielkiej Emigracji)

VI PONAD GRANICAMI: DOCIEKANIA I WARSZTATY POLONISTYCZNE

1

FRANCISZEK ZIEJKA: Nie zapomnieć mowy ojców
WOJCIECH LIGĘZA: Literatura powrotów. Warianty
MAREK SKWARA: Kazania pogrzebowe jako zapomniane źródła do dziejów kultury staropolskiej
SWIETŁANA MUSIJENKO: Eliza Orzeszkowa w świadomości twórczej Zofii Nałkowskiej
ANNA BRZOZOWSKA-KRAJKA: Regionalizm w diasporze: „Tatrzański Orzeł” (The Tatra Eagle) jako polonijne medium sformatowane

2

KATIA VANDENBORRE: Nowe wymiary baśni. Metamorfoza baśni w „Balladynie” Słowackiego i jej wpływ na groteskę dwudziestowieczną
MACIEJ DAJNOWSKI: Od stereotypów pejzażu do pejzażu stereotypów. O uznakowieniu krajobrazu i jego roli we współczesnej prozie polskiej
EUGENIUSZ PAŃKOW: Struktura narracyjna w powieści K. Irzykowskiego Pałuba
EUGENIUSZ SOBOL: Lew Tołstoj w twórczości Jarosława Iwaszkiewicza (streszczenie)
ANNA ŚLIWA: Sztuka – percepcja – język. Sfera wizualna w twórczości Mirona Białoszewskiego
IRYNA FRYS: Motyw poszukiwania Raju Utraconego w twórczości Tadeusza Nowaka
RADOSŁAW BIEŃ: Historia alternatywna jako przykład przeoczonej i omijanej literatury fantastycznej
NATALIA LISZCZYŃSKA: Semantyka przestrzeni we współczesnej powieści: Paweł Przywara – Borys Humeniuk

TOM II

I POLONISTYKA BEZ GRANIC (OBRADY PLENARNE)

STANISŁAW GAJDA: Gramatyczna polskość a tożsamość narodowa i europejska
HELÈNE WŁODARCZYK: Lingwistyka na polonistyce krajowej i zagranicznej w dobie filozofii informatyczno-logicznej
RENATA PRZYBYLSKA: Czy i jak wprowadzać kognitywizm do nauczania języka polskiego jako obcego?
WŁADYSŁAW T. MIODUNKA: Glottodydaktyka polonistyczna w dobie globalizacji i informatyzacji

II MIEJSCE NA MAPIE

1. OGÓLNE PROBLEMY GLOTTODYDAKTYKI POLONISTYCZNEJ

JADWIGA KOWALIKOWA: Dydaktyka języka ojczystego a glottodydaktyka w kontekście nauczania polszczyzny
PRZEMYSŁAW E. GĘBAL: Poza granicami tradycyjnej glottodydaktyki: w stronę glottodydaktyki porównawczej
IWONA JANOWSKA: Strategie językowe i działania komunikacyjne w podejściu zadaniowym
MAŁGORZATA ŚWISTOWSKA: Między logopedią a glottodydaktyką. Zastosowanie metod logopedycznych w nauczaniu języka polskiego jako obcego
GRAŻYNA ZARZYCKA: Co się stało z nasza klasą? Doświadczenie emigracji jako ważna przestrzeń studiów polonistycznych (perspektywa glottodydaktyczna)

2. NAUCZANIE I TESTOWANIE SPRAWNOŚCI JĘZYKOWYCH

OLGA LESZKOWA: Tłumaczenie (z polskiego i na polski) jako nowa sprawność językowa w rzeczywistości europejskiej
ADRIANA PRIZEL-KANIA: Trudności w rozumieniu ze słuchu w języku polskim na poziomie B2. Analiza wstępna
EWA LIPIŃSKA: Opisywanie jako mediacyjne działanie językowe w dydaktyce języka polskiego jako obcego
EWA SKORUPA: Idial. Podręczniki regionalne a dialog interkulturowy. Polski dla studentów niemieckojęzycznych
MAGDALENA SZELC-MAYS: Praktyczne zastosowanie metod: projektowej i interaktywnej w nauczaniu języka polskiego jako obcego

3. ANALIZA I NAUCZANIE POLSKIEGO SYSTEMU JĘZYKOWEGO

ANNA SERETNY: Kompetencja leksykalna w badaniach ilościowych na przykładzie języka polskiego jako obcego
WŁADYSŁAW ŚLIWIŃSKI: Produktywność składniowa leksemów w poetyckich konstrukcjach nominalnych doby romantyzmu (ujęcie metodologiczne i opisowe)
NATALIA ANANIEWA: Wykrzykniki i wyrazy o charakterze wykrzyknikowym w nauczaniu polszczyzny w środowisku rosyjskojęzycznym
DOROTA T. SZMIDT, JOAN CASTELLVI: Cechy charakterystyczne fonetyki polskiej w nauczaniu Katalończyków
AGNIESZKA MEJNARTOWICZ: Z problematyki nauczania intonacji języka polskiego. Zastosowanie badań lingwistycznych do opracowania strategii dydaktycznych w nauczaniu cudzoziemców
AŁŁA KRAWCZUK: Między poprawnością a niepoprawnością. Źródła kodyfikacji normy w nauczaniu języka polskiego jako obcego
DAGMARA GUT: Poza tradycyjnymi metodami nauczania. Nowe technologie edukacyjne w nauczaniu języka polskiego jako obcego
ZHAO GANG: Polonista chiński wobec rynku pracy i struktury języka polskiego
MILICA MIRKULOVSKA: Aktywne opanowywanie problematyki morfo-syntaktycznej przez studentów macedońskich
ALEKSANDER GADOMSKI: Teolingwistyka. O kierunkach badań języka religijnego

III POLSZCZYZNY GRANICE ODMIENNOŚCI

1. STRUKTURA I ROZWÓJ WSPÓŁCZESNEJ POLSZCZYZNY

PRZEMYSŁAW WACŁAW TUREK: Czy polski należy do najtrudniejszych języków świata? Polszczyzna w statystykach trudności przyswajania języków i w perspektywie porównawczej
JAN FELLERER: Granica między składnią a słowotwórstwem. Kilka uwag o stronie w języku polskim
WIESŁAW TOMASZ STEFAŃCZYK: Czy tzw. przymiotniki miękkotematowe są kategorią regularną i reprezentatywną dla polszczyzny?
HALINA KUREK: „W sprawie wniosku Janina Kowalska przy uczestnictwie Jana Gubała” – moda, konieczność czy kierunek ewolucji polskiej fleksji
OLGA SZAPKINA: Kwantytatywność w polskim językowym obrazie świata
JOLANTA TAMBOR: Granice potoczności w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Przemiany leksykalne, fonetyczne, fleksyjne i słowotwórcze we współczesnej polszczyźnie
OKSANA OHORILKO: Poza granicami ogólnopolskiej normy osobliwości składni rządu i zgody w polszczyźnie Lwowa (na przykładzie tekstów prasowych)
OKSANA ŁOZYŃSKA: Między mimiką a frazeologią. Polskie frazeologizmy kinematyczne na określenie emocji gniewu

2. JĘZYK POLSKI POZA POLSKĄ I GRAMATYKA PORÓWNAWCZA

AGATA PRZYBYLSKA: Poza granicami – na chwilę. O różnicach kulturowych obecnych w języku na przykładzie języka polskiego i włoskiego
IRENA MASOJĆ: Wielojęzyczność Polaków litewskich. Wtręty obcojęzyczne jako wyznaczniki interferencji kulturowej w środowisku wieloetnicznym
ŁESIA KOROL: Wielojęzyczność i kompetencja językowa uczniów polskich szkół we Lwowie (na podstawie kwestionariuszy)
AGNIESZKA RABIEJ: Polszczyzna nowych skupisk w unii europejskiej (na przykładzie Irlandii)
ALEKSANDRA WALKIEWICZ: O polskich formach odsłownika i ich francuskich ekwiwalentach
NATALIA ŁUKOMSKA: Motywacja strukturalna i strategia translatorska. O przekładzie polskich imiesłowów nieodmiennych na język macedoński

IV GRANICE JĘZYKA – GRANICE ŚWIATA (JĘZYKOWY OBRAZ ŚWIATA)

IRINA ADELGEJM: Granice polskości w językowym obrazie świata współczesnego Polaka – bohatera młodej prozy polskiej początku XXI w.
JULIA DILNA: Frazeologia a kreowanie językowego obrazu świata we współczesnej polskiej prozie młodzieżowej
URSZULA ŻYDEK-BEDNARCZUK: Standardy kulturowe i stereotypy w kształceniu polonistycznym i komunikacji międzykulturowej
ANA JURIN: Podróż na drugą stronę – polska frazeologia śmierci
MARZENA BŁASIAK: Słownictwo związane z pracą Polaków w Wielkiej Brytanii