Kultura języka i normy zachowań językowych
Kultura języka i normy zachowań językowych
(oprac. Aldona Skudrzyk, Romualda Piętka)
Wykłady z kultury języka i norm zachowań językowych wprowadzają w teoretyczną i praktyczną problematykę sprawności i poprawności językowej. Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z literaturą poprawnościową i uzyskanie przez nich sprawności komunikacyjnych w zakresie stosowania normy wzorcowej i oceny innowacji językowych.
WYKŁADY I ĆWICZENIA
- pojęcie kultury języka dziś; związki z metodologicznym podejściem do języka – od strukturalizmu do socjolingwistyki i pragmatyki językowej, czyli od poprawności systemowej do skuteczności (fortunności) komunikacyjnej;
- system – norma, uzus; pojęcie błędu językowego, rodzaje błędów, pojęcie błędu w nauczaniu języka jako obcego; sprawność systemowa, społeczna, sytuacyjna i pragmatyczna;
- ocena innowacji językowych, kryteria poprawności językowej;
- między normą wzorcową a użytkową – najczęstsze błędy współczesnej polszczyzny; granice potoczności w nauczaniu języka polskiego jako obcego;
- zróżnicowanie współczesnej polszczyzny – odmiana mówiona i pisana; zróżnicowanie regionalne i przełączanie kodu;
- polszczyzna wobec zapożyczeń z języka angielskiego – mechanizmy przyswajania zapożyczeń; rodzaje zapożyczeń, ich funkcje w języku i kulturze;
- formy adresatywne, zwracanie się do osób, formy grzecznościowe w języku polskim, zmiany w modelu zachowań grzecznościowych;
- kompetencja komunikacyjna a etykieta językowa;
- zasady dobrego stylu a maksymy Grice’a.
Podstawowa literatura:
Bajerowa I., Piękno contra piękno, „Gazeta Uniwersytecka” 1998, nr 2.
Bańko M., Krajewska M., Słownik wyrazów kłopotliwych, Warszawa 1994.
Bugajski M., Pół wieku kultury języka w Polsce 1945-1995, Warszawa 1999.
Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2001.
Jadacka H., Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.
Mańczak-Wohlfeld E., Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim, Kraków 1995.
Markowski A., Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.
Nowy słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 1999.
Puzynina J., O pojęciu kultury języka, „Poradnik Językowy” 1990, z. 3, s. 153-163.
Puzynina J., Pajdzińska A., Etyka słowa, w: O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, red. J. Miodek, Wrocław 1996.
Skudrzyk A., Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa), w: Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Katowice 2007.
Skudrzyk A., Urban K., Znaleźć słowo trafne. Stylistyczno-komunikacyjny obraz współczesnej polszczyzny. Materiały pomocnicze do praktycznej stylistyki, kultury języka i pragmatyki językowej, Katowice 2007.
Skudrzykowa A., Urban K., Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej, Kraków-Warszawa 2000.
Warchala J., Kategoria potoczności w języku, Katowice 2003.
Wilkoń A., Typologia odmian współczesnej polszczyzny, Katowice 2000.