Mniejszości narodowe i etniczne w Kazachstanie

   Kazachstan to kraj unikatowy – w skali światowej to etniczno-narodowy fenomen. Jego teren zamieszkują przedstawiciele ponad 130 nacji i narodowości. W paszporcie każdego obywatela Republiki Kazachstanu znajdują się dwie rubryki: obywatelstwo i narodowość. W pierwszej rubryce u każdego widnieje wpisane obywatelstwo kazachskie, natomiast w drugiej – jego narodowość.
     Liczba ludności Kazachstanu wedle danych z 1 stycznia 2014 roku wynosi 17 165 239 osób. Kazachstan jest także państwem wielonarodowościowym: 52% to ludność miejscowa – Kazachowie, pozostałe 48% zawiera w sobie pozostałe narodowości (jest ich około 120). Z tego też względu w państwie tym dwa języki uznawane są za urzędowe: język kazachski, który wchodzi w skład grupy języków turkijskich oraz język rosyjski. Powodem zarówno dużej liczby narodowości, jak i wielojęzyczności w Kazachstanie jest fakt, iż był to kraj, do którego władza komunistyczna masowo zsyłała ludzi do obozów pracy (łagrów), było to także miejsce masowych deportacji ludzi, z których większość już nigdy nie wróciła do swoich ojczyzn. Na tym terenie żyje w rozproszeniu około pięciu tysięcy katolików różnej narodowości. I tak np. Karaganda (nazwa miasta pochodzi od złóż węgla kamiennego, którego w okolicach miasta jest bardzo dużo) jest największym skupiskiem ludności narodowości polskiej.
     Najliczniejszą narodowością w Kazachstanie są oczywiście Kazachowie (63,1% ludności – to dane za rok 2009), następni pod względem liczebności są Rosjanie (23,7%). Oprócz Kazachów i Rosjan, mieszkają tam również: Uzbecy (2,8%), Ukraińcy (2,1%), Ujgurzy (1,4%), Tatarzy (1,3%), Niemcy (1,1%) i 4,5% przedstawicieli innych grup etnicznych (wśród nich są: Koreańczycy, Turcy, Azerbejdżanie, Białorusini, Dunganie, Kurdowie, Tadżycy, Polacy, Czeczeńcy, Kirgizi, Baszkirzy, Inguszowie, Mołdawanie, Czuwasi, Ormianie, Grecy, Bułgarzy, Turkmeni i Żydzi).
     Według danych z ogólnozwiązkowego spisu ludności z 1989 roku, na ludność południowej części Kazachstanu w największej liczbie składali się Kazachowie, a w siedmiu z dziewiętnastu województw (w północnym, północno-wschodnim i centralnym Kazachstanie) na grupę dominującą składała się tak zwana nietytułowana ludność. W pozostałych województwach liczba ludności dominującej pozostała kwestią sporną.

Narodowość

Tereny zamieszkania

1. Ukraińcy

Północ, centralny Kazachstan (Kostanaj, Karaganda, Pawlodar, Astana)

2. Białorusi

Północ, centralny Kazachstan (Kostanaj, Karaganda, Astana)

3. Uzbecy

Południe (Szymkent, Ałmaty)

4. Niemcy

Północ, centralny Kazachstan, wschód (Karaganda, Kostanaj, Astana, Pawlodar, Kokszetau, Semei, Oskemen)

5. Tatarzy

Północ, centralny Kazachstan, południe (Kostanaj, Pawlodar, Ałmary, Taraz)

6. Ujgurzy

Południe (Ałmaty)

7. Dunganie

Południe (Taraz)

8. Turcy

Południe (Almaty, Taraz, Szymkent)

9. Koreańczycy

Południe, centralny Kazachstan (Ałmaty, Taraz, Karaganda)

10. Kurdowie

Południe (Ałmaty, Taraz)

11. Tadżycy

Południe

     W orędziu do narodu z 18 lutego 2005 roku prezydent Nursułtan Nazarbajew podkreślił, że Kazachstan zagwarantował sobie i swoim obywatelom wolność religii i polityki oraz związaną z tym harmonię i równość religijną. Ponadto, kongres kapitału gospodarki świata i tradycyjnych religii stał się przekonującym dowodem na rosnącą rolę potencjału pokoju w Kazachstanie, bowiem kraj ten opiera się na zasadach demokracji zachodniej, oczywiście, biorąc pod uwagę doświadczenia płynące od strony wiodących państw wschodnioazjatyckich oraz złożoność specyfiki kazachskiego społeczeństwa – tak bardzo wielonarodowego i wieloreligijnego.
     Tworzenie jednolitej społeczności cywilnej w kraju jest jednym z najpilniejszych zadań określonych przez obecnego prezydenta. Dlatego konieczne jest, aby podkreślić ogromną rolę prezydenta w realizacji takiej polityki, która doprowadziła do tego, że większość ludności nieposiadających obywatelstwa Kazachstanu uważa Kazachstan za swoją ojczyznę.

Religie i wyznania w Kazachstanie

Islam: 70,4%
Prawosławie: 21,4%
Katolicyzm: 2,4%
Protestantyzm: 2,0% (głównie: Ewangeliczny Kościół Baptystyczny, Kościół Luterański, Zielonoświątkowcy, Kościół Prezbiteriański, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego)
Tradycyjne religie etniczne: 0,3%
Buddyzm: 0,2%
Świadkowie Jehowy: 0,11%.

Religijną przynależność mieszkańców Kazachstanu przestawia poniższa tabela (2009 r.):

Grupa etniczna

Islam

Cheściaństwo

Judaizm

Buddyzm

Inne

Ateiści

Zrezygnowali z odpowiedzi

Suma

Kazachowie

9928705

39172

1929

749

1612

98511

26085

10096763

Rosjanie

54277

3476748

1452

730

1011

230935

28611

3793764

Uzbecy

452668

1794

34

28

78

1673

722

456997

Ukraińcy

3134

302199

108

49

74

24329

3138

333031

Ujgurzy

221007

1142

34

33

63

1377

1057

224713

Tatarzy

162496

20913

47

58

123

16569

4023

204229

Niemcy

2827

145556

89

66

192

24905

4774

178409

Koreańczycy

5256

49543

211

11446

138

28615

5176

100385

Turcy

96172

290

7

6

20

321

199

97015

Azerbajdżanie

80864

2139

16

16

24

1586

647

85292

Białorusini

526

59936

25

9

20

5198

762

66476

Dunganie

51388

191

4

15

19

179

148

51944

Kurdowie

37667

203

11

6

9

285

144

38325

Tadżycy

35473

331

2

6

30

307

128

36277

Polacy

235

30675

14

4

45

2486

598

34057

Czeczeńcy

29448

940

6

3

16

653

365

31431

Kirgizi 22500 206 6 6 4 352 200 23274

Inne narodowości

54533

82254

1286

1433

210

13266

4233

157215

Suma

11239176

4214232

5281

14663

3688

451547

81010

16009597

 

Opracowały: Aidana Kalizhanova i Aray Almaniyazova, studentki międzynarodowych studiów polskich II st. (Uniwersytet Śląski)