Niemcy w Kazachstanie
Kazachstańscy Niemcy (niem. Kasachstandeutsche) to jedna z największych grup etnicznych, która zamieszkuje terytorium Kazachstanu. Są oni częścią grupy etnorosyjskich Niemców. Pierwsi Niemcy pojawili się na terytorium współczesnej republiki jeszcze w końcu XIX stulecia, kiedy zaczęli brać aktywny udział w wewnętrznorosyjskim migracyjnym ruchu na ziemi znajdującej się we wschodniej i południowej części imperium. Pierwsze niemieckie wsie w Kazachstanie utworzono w 1880 roku. W okresie reform Stołypina w latach 1905-1911 na północy Kazachstanu były już dziesiątki niemieckich osiedli. W latach 30. do Kazachstanu zaczęli przyjeżdżać Niemcy, którzy osiedlili się na Ukrainie, na Krymie, na Powołżach, w Obwodzie Leningradzkim. W zasadzie byli to chłopi wysłani tu wskutek represji.
29 października 1992 roku odbył się pierwszy zjazd Niemców z Kazachstanu w Ałmaty, wtedy też podjęto decyzję o utworzeniu Republikańskiej Społecznej Organizacji „Odrodzenie”, która jednoczy regionalne społeczeństwa w celu przedstawienia interesów wszystkich Niemców Kazachstanu. 25 czerwca 1995 roku został zwołany drugi zjazd, na którym wybrano Radę Niemców Kazachstanu. Na początku lat 90. rosyjski rząd podjął pewne próby wobec umniejszania roli mniejszości niemieckiej, co zaniepokoiło rosyjskich Niemców. Wobec takiego stanu rzeczy, 21 lutego 1992 roku Jelcyn podpisał ustawę o podjęciu niezwłocznych środków wobec rehabilitacji rosyjskich Niemców. Jednak liczba Niemców, która wyjeżdżała z republik byłego Związku Radzieckiego, w tym również z Kazachstanu, nie zmniejszała się. Było to spowodowane poważnymi ekonomicznymi trudnościami i rozczarowaniem polityką. W 1992 roku z Kazachstanu wyjechało 92 tysiące Niemców, w 1995 roku jeszcze więcej bo aż 117 tysięcy. Wielu Niemców czekało na pozwolenie na wyjazd, załatwiali formalne dokumenty. Ostateczna liczba imigrantów do Niemiec z krajów byłego Związku Radzieckiego to 200 tysięcy osób. Pierwsi dobrowolni niemieccy osiedleńcy z Kazachstanu preferowali życie w jednoetnicznym (monoetnicznym) środowisku, unikając małżeństw mieszanych z Rosjanami, nie mówiąc już o Kazachach jako o przedstawicielach wiary muzułmańskiej. Blisko 65% Niemców, którzy przenieśli się do imperium rosyjskiego i urządzili się w Azji, należało do kościoła ewangelicko-luterańskiego, drugą dużą grupę przybyszy stanowią katolicy.
Po deportacji Niemców na początku Wielkiej Wojny Ojczyźnianej i przypływie nowych osiedleńców i deportowanych osób innych narodowości, większość Niemców znalazła się w grupie mieszanej pod względem etnicznym, lecz przeważnie w rosyjskojęzycznym otoczeniu Kazachstanu. Toteż niemieckie pokolenia, które wyrosły w latach 1960-1990, bardzo dobrze posługują się językiem rosyjskim. Szczyt niemieckiej obecności w republice przypadł na 1989 rok, w Kazachstanie mieszkało wtedy 958 tysięcy Niemców (5,8% ludności republiki). W ten sposób Niemcy byli trzecim według liczebności narodem (zaraz po Rosjanach i Kazachach). Od 1991 roku liczebność Niemców w kraju zmniejszała się bardzo szybko. Spis z 1999 roku odnotował już tylko 353 tysiące Niemców (2,4% ludności). Według danych ze spisu z 2009 roku w Republice Kazachstanu zostało zaledwie 178,2 tysięcy Niemców (1,1% ludności). Na liczbę tę nie miał wpływu fakt, że w prasie pojawiły się informacje o powrocie niewielkiej części niemieckich emigrantów do Kazachstanu.
1897 – 2 613 Niemców (0,06%)
1926 – 51 094 Niemców (0,82%)
1939 – 92 571 Niemców (1,51%)
1959 – 659 751 Niemców (7,08%)
1970 – 839 649 Niemców (6,53%)
1979 – 900 207 Niemców (6,13%)
1989 – 957 518 Niemców (5,82%)
1999 – 353 441 Niemców (2,36 %)
2009 – 178 409 Niemców (1,11 %)
2012 – 180 832 Niemców (1,08 %)
Opracowały: Aidana Kalizhanova i Aray Almaniyazova, studentki międzynarodowych studiów polskich II st. (Uniwersytet Śląski)