Znaleźć słowo trafne… Stylistyczno-komunikacyjny obraz współczesnej polszczyzny. Materiały pomocnicze do praktycznej stylistyki, kultury języka i pragmatyki językowej

Skudrzyk Aldona, Urban Krystyna

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Katowice 2007

Książka zawiera szerokie spektrum informacji o języku i jego funkcjonowaniu we współczesnym świecie. Składają się na nie starannie dobrane fragmenty prac językoznawczych znanych polskich badaczy, obfity wybór tekstów artystycznych, publicystycznych, popularnonaukowych. Całość dopełnia zestaw ćwiczeń ugruntowujących zdobyte wiadomości i sprawdzających opanowanie poszczególnych umiejętności językowych. Ćwiczenia zostały tak skonstruowane, aby pokazać różnorodność językową i stylistyczną, której towarzyszy zróżnicowanie i bogactwo sytuacji komunikacyjnych oraz kontekstów użycia języka.

Spis treści:

I. Zrozumieć współczesność, czyli o zróżnicowaniu współczesnej polszczyzny
1. Można powiedzieć, można napisać, czyli o polszczyźnie mówionej i pisanej
2. Kiedy wejdziesz między wrony, musisz krakać tak jak one, czyli o zróżnicowaniu środowiskowym
3. Dialekt, gwara, regionalizm, czyli o zróżnicowaniu terytorialnym
4. Dobry zwyczaj – zapożyczaj, czyli o zapożyczeniach z języków obcych dawniej i dziś
5. „Kaczor Donald z hamburgerem w dziobie”, czyli o przemianach kultury współczesnej
Atrakcyjna amerykanizacja
Zmiany w etykiecie językowej
To warte zastanowienia, czyli tematy do dyskusji

II. Człowiek w teatrze życia, czyli o sytuacyjnym uwarunkowaniu komunikacji językowej
1. Kto, do kogo, jak, czyli na czym polega komunikacja językowa?
2. Nie zawsze jednakowo. Oficjalnie czy nieoficjalnie, czyli o stosowności komunikacyjnej
3. Co chcesz powiedzieć, czyli o podstawowych funkcjach wypowiedzi: informatywnej, ekspresywnej, impresywnej
4. Mówić przekonująco, czyli o retorycznym użyciu języka. Funkcja perswazyjna wypowiedzi i manipulacja językowa
5. Musisz wybierać, czyli o funkcjonalnych odmianach języka
6. Przybieranie językowej maski, czyli o rodzajach stylizacji
Przywoływanie językowej przeszłości, czyli o stylizacji archaicznej
Przywoływanie regionalnej odmienności, czyli o stylizacji gwarowej
Przywoływanie społecznej przynależności, czyli o stylizacji środowiskowej
7. Językowe zabawy, czyli co nieco o funkcji ludycznej języka
8. Twoja mowa cię zdradza, czyli co nieco o charakteryzującej funkcji języka

III. Odpowiednie dać rzeczy słowo, czyli o poprawności i sprawności językowej
1. Co to jest norma językowa i błąd językowy, czyli o poprawności gramatycznej
2. Piszemy i redagujemy teksty, czyli o sprawności stylistycznej
3. Nie tylko poprawnie, czyli o estetyce wypowiedzi

IV. Porozmawiajmy o języku
1. Człowiek w świecie znaków. Znaki, znaki, znaki…, czyli o specyfice systemu językowego na tle innych systemów znakowych
2. Elastyczna stabilność, czyli o historycznej zmienności systemu językowego
3. System językowy zmienia się nadal, czyli o wariantywności i niektórych błędach językowych dzisiejszej polszczyzny
4. Czy znasz dobrze polski system językowy? Wybór ćwiczeń
5. Język jako wartość kulturowa

V. Niech sporządza słowniki…
1. Co nieco o słownikach współczesnej polszczyzny