Sprachkultur und Normen des Sprachsverhaltens
Sprachkultur und Normen des Sprachsverhaltens
(bearbeitet von Aldona Skudrzyk, Romualda Piętka)
Vorlesungen aus der Sprachkultur und Normen des Sprachsverhaltens führen in die praktische und theoretische Problematik der Sprachfähigkeit und –richtigkeit ein. Der Unterrichtzweck ist die Möglichkeit, die Hörer mit der richtigen Literatur bekannt zu machen und von ihnen die Kommunikationsfähigkeiten im Bereich der Anwendung von der Vorbildnorm und der Beurteilung von Sprachinnovationen zu gewinnen.
VORLESUNGEN UND ÜBUNGEN:
- Begriff der heutigen Sprachkultur; Zusammenhänge mit methodologischer Stellungnahme zur Sprache – vom Strukturalismus bis zur Soziolinguistik und Sprachpragmatik, also von der Systemrichtigkeit bis zur Kommunikationswirksamkeit (Kommunikationserfolg);
- System – Norm, Usus; Begriff des Sprachfehlers, Fehlerarten, Fehlerbegriff im Lehren der Sprache als Fremdsprache; System-, Gesellschafts-, Situations und Pragmatikfähigkeit;
- Beurteilung der Sprachinnovationen, Kriterien der Sprachrichtigkeit;
- zwischen der Anwendungs- und Vorbildnorm – die häufigsten Fehler des gegenwärtigen Polnischen; Grenzen der Umgangssprache im Lehren der polnischen Sprache als Fremdsprache;
- Differenzierung des gegenwärtigen Polnischen – mündliche und schriftliche Art; regionale Differenzierung und Codewechsel;
das Polnische den Entlehnungen aus dem Englischen gegenüber – Mechanismen der Aneignung von Entlehnungen; Entlehnungsarten, ihre - Funktionen in der Sprache und der Kultur;
- adressative Formen, Wendung zu Personen, Sie-Formen im Polnischen, Änderungen im Modell des Höflichkeitsverhaltens;
- Kommunikationskompetenz und Sprachetikette;
- Prinzipien des guten Stils und Grice’ Maximen.
Grundliteratur:
Bajerowa I., Piękno contra piękno, „Gazeta Uniwersytecka” 1998, nr 2.
Bańko M., Krajewska M., Słownik wyrazów kłopotliwych, Warszawa 1994.
Bugajski M., Pół wieku kultury języka w Polsce 1945-1995, Warszawa 1999.
Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2001.
Jadacka H., Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.
Mańczak-Wohlfeld E., Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim, Kraków 1995.
Markowski A., Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.
Nowy słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 1999.
Puzynina J., O pojęciu kultury języka, „Poradnik Językowy” 1990, z. 3, s. 153-163.
Puzynina J., Pajdzińska A., Etyka słowa, w: O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, red. J. Miodek, Wrocław 1996.
Skudrzyk A., Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa), w: Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Katowice 2007.
Skudrzyk A., Urban K., Znaleźć słowo trafne. Stylistyczno-komunikacyjny obraz współczesnej polszczyzny. Materiały pomocnicze do praktycznej stylistyki, kultury języka i pragmatyki językowej, Katowice 2007.
Skudrzykowa A., Urban K., Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej, Kraków-Warszawa 2000.
Warchala J., Kategoria potoczności w języku, Katowice 2003.
Wilkoń A., Typologia odmian współczesnej polszczyzny, Katowice 2000.