CzasownikON – 21.02.2024
06-11-2023
Czasownik w języku polskim wydaje się bardzo łatwą i regularną częścią mowy. Ma wprawdzie 3 zestawy końcówek w czasie nieprzeszłym i tym samym dzielimy czasowniki na 3 koniugacje, ale to właściwość ogromnej części popularnych języków nowożytnych. Ma za to tylko 1 zestaw końcówek dla czasu przeszłego, taki sam dla wszystkich czasowników i na dodatek jest on identyczny dla trybu warunkowego. Tryb rozkazujący rządzi się swoimi prawami, jest wszakoż dość regularny i niekłopotliwy.
I pewnie nie poświęcalibyśmy czasownikowi aż tyle uwagi, gdyby nie… aspekt. Aspekt czasownika polskiego wprowadza do jego odmiany nieco komplikacji. Po pierwsze dlatego, że aspektu nie da się rozpoznać z całą pewnością po formie czasownika. Po drugie, wybór czasownika o konkretnym aspekcie (dokonanym lub niedokonanym) i dodanie do jego tematu odpowiednich końcówek osobowych wpływa na znaczenie powstałej formy. Jeśli końcówki czasu nieprzeszłego dodamy do tematu czasownika niedokonanego, otrzymamy formę teraźniejszą, jeśli do tematu czasownika dokonanego, będzie on oznaczał przyszłość (czas przyszły prosty).
Fascynujące? Oczywiście! A to jeszcze nie koniec. Podczas maratonu czasownikowego dowiecie się, czy język polski ma 3 czy 4 koniugacje i która opcja jest lepsza, czy są jakieś sposoby na rozpoznawanie aspektu poza pamięciowym opanowaniem, z ilu elementów składa się flektyw trybu warunkowego i co te elementy oznaczają oraz poznacie wiele fleksyjnych regularności i pozornych wyjątków.
Nie zabraknie też czasownikowego słowotwórstwa. Będziemy się zastanawiać, czy da się przewidzieć, co znaczą prefiksy czasowników, jaki związek z aspektem ma jednokrotność i wielokrotność czasownika, czy powstają nowe czasowniki i czy np. reklama i reklamacja pochodzą od tego samego czasownika reklamować. A generalnie przekonacie się, że bez czasownika nie da się żyć. Czasownik konstytuuje zdanie, co jest odzwierciedleniem faktu, że organizuje nasze życie.