VIII Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Literatura polska w świecie. Polska literatura non fiction – perspektywa nadawcy i odbiorcy”
29-11-2022
VIII Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Literatura polska w świecie. Polska literatura non fiction – perspektywa nadawcy i odbiorcy” zorganizowana została przez Wydział Humanistyczny i Szkołę Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w dniach 17–18 listopada 2022 roku.
Jednym z najistotniejszych przeobrażeń na mapie współczesnej polskiej literatury jest wymiana jej centrum. Polega ona na tym, że stanowiąca to centrum konwencja fikcyjności jako kryterium literackości dzieła zostaje zastąpiona konwencjami, które do tej pory stanowiły peryferia literatury, obszary graniczne. Miejsce detronizowanej literatury pięknej zajmuje literatura faktu. Jest to widoczne w preferencjach dla takich gatunków, jak reportaż, biografia czy autobiografia, jak również dla form, które na swój sposób są podatne na swoiste uwiarygodnianie świata przedstawianego, co robi na przykład powieść kryminalna. Rzecz dotyczy praktyki pisarskiej i wyboru strategii nadawczych przez pisarzy, jak również preferencji lekturowych czytelników i ich strategii recepcyjnych.
Organizatorzy konferencji zaprosili do namysłu nad recepcją literatury polskiej non fiction pracowników akademickich z ośrodków zagranicznych, z polskich uczelni oraz pracowników naukowych Uniwersytetu Śląskiego. Zaproponowana tematyka została ujęta przez prelegentów w perspektywie socjologiczno-literaturoznawczej, translatorskiej, glottodydaktycznej. Konferencja stała się płaszczyzną wymiany myśli przez literaturoznawców, kulturoznawców, antropologów, tłumaczy literatury polskiej na obce języki, dydaktyków i glottodydaktyków. Podczas dwóch dni trwania konferencji w formule zdalnej wygłoszono 25 referatów oraz 5 wystąpień panelowych zaprezentowanych przez zagranicznych polonistów pod wspólnym tytułem: Polskie non fiction w świecie? – prolegomena. Obrady toczyły się w sesjach plenarnych podzielonych tematycznie:
- Polska literatura non fiction w perspektywie europejskiej
- Topografia miejsc
- Wokół (auto)biografii
- Wokół reportażu
- Wspomnienia, migracje, eseje
- W kręgu odbiorcy zewnętrznego kulturowo
Wystąpienia prelegentów były refleksjami teoretycznymi skupionymi na obecności literatury polskiej w różnych kręgach odbiorców, przede wszystkich tych zagranicznych, lecz nie tylko. Wiele referatów dotyczyło analizy i opisów konkretnych tekstów literackich bądź recepcji zagranicznej wybranych dzieł polskich pisarzy, pojawiły się również wystąpienia uwzględniające pracę z polską literaturą non fiction za zajęciach języka polskiego jako obcego. Organizatorom przekazano sugestie, aby kontynuować podjętą problematykę na kolejnych konferencjach.
Referenci i paneliści konferencji reprezentowali 11 krajów: Chiny, Macedonię Północną, Węgry, Bułgarię, Rumunię, Włochy, Chorwację, Ukrainę, Litwę, Białoruś i Polskę. Uczestnicy bez referatów, słuchacze i dyskutanci uzupełnili ten zestaw jeszcze o USA, Niemcy, Japonię, Brazylię, Czechię, Koreę Południową, Słowację i Irlandię – zatem łączyliśmy się z 19 krajów. Cieszy nas, że wśród słuchaczy konferencji, a było ich 154 (!!), oprócz wykładowców zagranicznych i polskich polonistyk, profesorów i wykładowców, tłumaczy literatury polskiej na języki obce było kilkudziesięcioro studentów międzynarodowych studiów polskich, komunikacji promocyjnej i kryzysowej, filologii polskiej, a także słuchaczy Podyplomowych Studiów Kwalifikacyjnych Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego. Ożywione dyskusje trwały więc jeszcze długo po zakończeniu obrad – w rozmowach kuluarowych, ale także na zajęciach.
Konferencje rozpoczęte 17 lat temu, w roku 2005 gromadziły od początku „śmietankę” światowej polonistyki. W pierwszych edycjach uczestniczyli obok uznanych już wtedy profesorów, wykładowców, tłumaczy także doktoranci, osoby świeżo po studiach, początkujący asystenci. W 2022 roku organizatorzy konferencji powitali ich jako dojrzałych polonistów z wybitnymi światowymi osiągnięciami – dziś to szefowie katedr polonistycznych, profesorowie, nagradzani tłumacze polskiej literatury.
Konferencję zainicjowała Międzyinstytutowa Pracownia Badań nad Literaturą Polską w Świecie, założona przez prof. Romualda Cudaka, której zadania przejęła potem Katedra Międzynarodowych Studiów Polskich, współorganizowały ją zawsze jednostki Wydziału Filologicznego: Katedra Literatury Porównawczej i Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego. Przez wszystkie edycje współorganizatorem konferencji była Szkoła Języka i Kultury Polskiej. Instytutu i Katedr dziś już nie ma – ich funkcję w kontynuacji literaturoznawczych spotkań światowych polonistów przejął Wydział Humanistyczny. Szkoła swoją rolę odgrywa nadal. Obie jednostki zapowiedziały kolejną odsłonę Literatury polskiej w świecie za dwa lata.
Literatura polska w świecie 8 w oczach studentów
